Direksiyondan Ses Gelmesi
Direksiyondan ses gelmesi, direksiyon simidini çevirirken beklenmeyen tıkırtı, gıcırtı, uğultu veya sürtünme seslerinin duyulmasıdır. Bu durum çoğu zaman panik sebebi olsa da her zaman büyük bir arızaya işaret etmeyebilir; ancak direksiyon hâkimiyetini etkileyebileceği için ciddiye alınmalıdır. Sesin kaynağı; hidrolik direksiyon sıvısının azalması/kirlenmesi, direksiyon pompası–kayış sorunları, direksiyon kutusu (kremayer) ve mafsal aşınmaları, rot–balans/süspansiyon burçları, fren diski–kaliper sıkışmaları ya da EPS (elektrik destekli direksiyon) sistem hataları olabilir. Özellikle düşük hızda manevra, park esnası veya çukur/engele girdikten sonra belirginleşen sesler, ileride daha pahalı onarımların önüne geçmek için erken teşhis gerektirir.
Direksiyondan Ses Gelmesi Ne Demektir?
Direksiyondan ses gelmesi, direksiyon simidini sağa/sola çevirirken normalde olmaması gereken tıkırtı, gıcırtı, uğultu, sürtünme veya “cıy” benzeri seslerin duyulmasıdır. Bu ses; hidrolik basınç değişimleri, mekanik boşluk/aşınma, lastik–yol etkileşimi ya da elektrik destekli direksiyon (EPS) bileşenlerinin hatalı çalışması sonucu ortaya çıkar. Bazı senaryolarda yalnızca düşük hız–park manevrası sırasında, bazen de her hızda hissedilebilir. Sesin ritmi ve şiddeti ipucu verir:
- Uğultu/ıslık → çoğunlukla hidrolik sıvı eksikliği/kirlenmesi veya pompa–kayış zorlanması,
- Tıkırtı/şıkırtı → rot başı, mafsal, kremayer dişlisi boşluğu/aşınması,
- Sürtünme–metal sesi → fren diski–kaliper teması, plastik kaplama sürtmesi,
- Aralıklı gıcırdama → burç–rulman kuruması veya toz keçesi problemi.
Özetle direksiyondan ses gelmesi, tek başına büyük arıza demek değildir; fakat direksiyon hâkimiyeti ve aktif güvenlik açısından uyarı niteliği taşır. Sesin tipi, geldiği taraf ve hangi koşulda (soğuk/ sıcak motor, çukur sonrası, tam kırmada) ortaya çıktığı not edilerek doğru teşhise gidilmelidir.
Direksiyondan Neden Ses Gelir?
Direksiyondan ses gelmesi farklı sistemlerdeki (hidrolik–mekanik–elektrik/elektronik–fren–lastik/süspansiyon) aksaklıklardan kaynaklanabilir. En sık nedenler ve tipik belirtiler şöyle:
- Hidrolik direksiyon sıvısı (düşük/bozuk):
Uğultu, ıslık veya “vınlama” şeklinde sesler özellikle tam kırmada belirginleşir. Direksiyon hidrolik seviyesi düşükse ya da yağ kirlenip viskozitesi yükseldiyse, pompa kavitasyon yapar ve ses üretir. - Direksiyon pompası & tahrik kayışı sorunları:
Kayış gevşek/çatlak ise kayma sesi, pompa kanatçıkları aşınmış ise sürekli uğultu duyulur. Soğukta başlayıp ısınınca azalan ince ıslık, çoğu kez kayış gerginliği ile ilişkilidir. - Direksiyon kutusu (kremayer) ve mafsallar:
Tıkırtı/şıkırtı, boşluk hissi ve tek yöne dönerken takılma tipiktir. Kremayer dişlisi aşınması, rot başı, U-mafsal veya kolon rulman sıkışması bu sesi üretir. - Süspansiyon üst takozu/burçları & stabilizatör bağlantıları:
Direksiyonu çevirirken gıcırdama/“cıy cıy” sesi duyuluyorsa üst tabla rulmanı veya burç kurumuş/aşınmış olabilir. Stabilizatör (denge) çubuğu bağlantılarındaki boşluk tıkırtı yapar. - Rot–balans bozukluğu / yanlış açı:
Park manevrasında sürtünme–titreşim artar, dönüşlerde aralıklı ses duyulabilir. Sert bir çukur sonrası başlayan sesler çoğu kez konum açıları ile ilgilidir. - Fren diski–kaliper temasları:
Sürtünme/metal metale benzeri ses ve direksiyonda hafif titreme görülebilir. Kaliper pimi sıkışması ya da eğilmiş disk dönüşlerde sesi belirginleştirir. - Tekerlek porya/rulmanları:
Hıza bağlı uğultu; dönüşte yük binen tarafta artar. İlerlemiş vakada homurtu sürekli hâle gelir. - Lastik/jant kaynaklı durumlar:
Düşük hava basıncı, aşırı geniş taban/yanlış offset veya iç davlumbaza sürtme dönüşlerde sürtmeli ses üretir. Diş derinliği eşitsizliği de manevrada “takır tukur” yapabilir. - EPS (elektrik destekli direksiyon) arızaları:
Kolon motorundan vınlama, tork sensörü sapmasında aralıklı sertleşme + uyarı lambası eşlik edebilir. Düşük akü voltajı EPS desteğini azaltır, motor zorlanma sesi çıkarır. - Isı ve çevresel etkiler:
Soğukta yağ kalınlaşması nedeniyle ilk harekette gıcırdama/uğultu; yıkama/sel sonrası kayış ıslanması veya konnektör oksitlenmesi ile geçici sesler oluşabilir. - Aktarma organları (özellikle önden çekiş):
Keskin dönüşlerde artan “çıt çıt” tarzı ses, çoğu kez aks körüğü/mafsal ile ilişkilidir; sürücü bunu direksiyondan geliyormuş gibi algılayabilir.
Hızlı ipuçları (ses–neden eşleştirmesi):
- Uğultu/ıslık (tam kırmada artar) → hidrolik seviye/kalite, pompa–kayış.
- Tıkırtı/boşluk hissi → kremayer, rot başı, mafsal.
- Gıcırdama (yavaş manevrada) → üst takoz, burç, keçeler.
- Metal sürtme & titreme → disk–kaliper, lastiğin bir yere sürtmesi.
- Hıza bağlı homurtu → rulman/porya.
- Uyarı ışığı + elektriksel vınlama → EPS/akü–şarj
Direksiyondan Ses Gelmesi Durumunda Ne Yapmamız Gerekir?
Direksiyondan ses gelmesi tespit edildiğinde amaç güvenliği sağlamak, hızlı ön teşhis yapmak ve kalıcı çözüm için doğru servise yönelmektir. Aşağıdaki adımları sırayla uygulayın:
- Önce güvenlik
- Ses ani ve şiddetliyse, direksiyon takılıyor/kitleniyor gibi hissediliyorsa yüksek hızda devam etmeyin; aracı güvenli bir noktada durdurun.
- Sesin koşulunu not edin
- Ses soğukta mı artıyor, tam kırmada mı belirgin, yalnızca tek yöne dönerken mi geliyor? Bu bilgiler doğru teşhisin yarısıdır.
- Lastik basıncını kontrol edin
- Düşük hava basıncı manevrada sürtmeli ses ve uğultu yapabilir. Etiket değerlerine göre düzeltin; yanlış ebat/geniş taban seçimlerinin de sesi artırabileceğini unutmayın.
- Direksiyon hidroliği: seviye ve renk
- Seviye düşükse üretici onaylı doğru tip yağla tamamlayın. Koyu/kahverengi ve tortulu görünüm kirlenme göstergesidir; tam değişim + hava alma gerekir.
- Yanlış yağ kullanımı pompa/keçe hasarı yaratabilir; bundan kaçının.
- Kayış–gergi kontrolü (hidrolikli sistemler)
- Gıcırdama/ıslık sesleri ve soğukta artıp sıcakta azalan vınlama çoğu kez kayış gevşekliği veya kayma belirtisidir. Gerginlik ve yüzey kontrolü yaptırın.
- Fren çevresi hızlı bakı
- Dönüşte metal sürtme + titreme varsa disk–kaliper hizası ve kaliper pimi kontrolü isteyin. Eğilmiş disk veya sıkışan kaliper ses yapabilir.
- Rot–balans ve süspansiyon bağlantıları
- Üst takoz/tabla rulmanı, burçlar, stabilizatör bağlantıları gıcırdama-tıkırtının yaygın kaynağıdır. Çukur/engel sonrası başladıysa rot ayarı ile birlikte incelenmeli.
- Direksiyon kutusu (kremayer) ve mafsallar
- Tıkırtı/şıkırtı + boşluk hissi varsa rot başı, U-mafsal, kolon rulmanı ve kremayer boşluğu ölçülmeli; yağlama/ayar ya da revizyon planlanmalıdır.
- EPS (elektrik destekli) sistem
- Direksiyon uyarı ışığı yanıyorsa veya elektriksel vınlama duyuluyorsa OBD ile arıza kodu okutun. Akü/şarj voltajı da kontrol edilmelidir.
- Profesyonel teşhis ve yazılı teklif
- Kendi başınıza “geçici susturma” çözümlerinden kaçının. Arıza kaynağı + parça listesi + işçilik içeren yazılı teklif alın, mümkünse birden fazla servisten karşılaştırın.
Kritik notlar:
- Direksiyondan ses gelmesi ihmal edilirse direksiyon hâkimiyeti zayıflar ve maliyet artar.
- Sadece yağ eklemek çoğu zaman belirtiyi gizler, nedeni çözmez.
- Onarım sonrası test sürüşünde sesin hangi koşulda kaybolduğunu doğrulayın; gerekirse kalibrasyon ve yeniden sıkma/ayar isteyin.
Direksiyondan Ses Gelmesi Arıza Göstergesi midir?
Kısa cevap: Evet. Direksiyondan ses gelmesi bir arıza göstergesidir. Sesin türü ve ortaya çıktığı koşullar, arızanın ciddiyetini anlamak için yol gösterir.
- Hafif uğultu/ıslık ve tam kırmada artan ses çoğunlukla hidrolik seviye/kalite problemi veya kayış–pompa zorlanmasıdır; genelde hızlı bakım ile düzelebilir.
- Tıkırtı/boşluk hissi ise kremayer, rot başı, mafsal gibi mekanik aşınmalara işaret eder; parça onarım/değişim gerektirebilir.
- Metal sürtme + titreme kombinasyonu disk–kaliper hizası ya da lastiğin bir yüzeye sürtmesi gibi güvenlik kritik konulardır; acil kontrol ister.
- Uyarı ışığı eşliğinde elektriksel vınlama varsa EPS/akü–şarj kaynaklı olabilir; OBD teşhisi şarttır.
Unutmayın: Sesin kaynağını bulmadan yalnız “yağ eklemek” belirtileri geçici olarak gizleyebilir. Doğru yaklaşım; ses tipini ve hangi manevrada ortaya çıktığını not etmek, ardından profesyonel kontrol ile nedeni çözmektir. İhmal, direksiyon hâkimiyetini zayıflatır, lastik/süspansiyon aşınmalarını hızlandırır ve onarım maliyetini yükseltir.
Direksiyon Kutusundan Nasıl Ses Gelir?
Direksiyon kutusundan ses gelmesi, direksiyonu çevirirken alışılmadık tıkırtı, gıcırtı, vuruntu ya da sürtünme duyulmasıyla kendini gösterir ve çoğunlukla düşük hız–park manevralarında belirginleşir. Sesin karakteri, aşınan veya ayarı bozulan parçayı işaret eder:
- Tıkırtı / boşluk hissi:
Direksiyon ortadan sağa–sola geçerken minik “tak–tuk” darbeleri hissediliyorsa, kremayer–pinyon temasında boşluk, rot başı ya da iç mafsal gevşemesi söz konusu olabilir. - Gıcırtı / “cıy cıy”:
Yavaş manevrada artan ince gıcırtılar genellikle kutu iç burçlarının veya toz keçelerinin kuruması/yağsız kalması ile ilgilidir. Soğuk havada artıp ısınınca azalması tipiktir. - Vuruntu (çukur/engel sonrası):
Direksiyonu hızlıca sağ–sol yaptığınızda sert bir “tak” sesi geliyorsa, kutu bağlantı cıvataları, yatak noktaları ya da askı braketlerinde gevşeme olabilir. - Metal sürtme / hırıltı (tam kilitte):
Dişli yüzeyinde çizilme (skorlanma), yanlış/az gres veya keçe sürtmesi sonucu duyulur; ihmal edilirse dişli yüzeyi hızla zarar görür.